2007 IJSLAND

 

    


Dag 1
Aankomst in Reykjavik. Alles sluit goed aan. Het hotel zit in het centrum van de stad. Een wandeling in de vroege avond door de stad laat een indruk achter van schoon, druk, gemoedelijk en goed openbaar vervoer, veel beelden en gedenktekens, veel ontspannen mensen die bij 12 graden C genieten van de late avondzon.

De kerk van Reykjavik

De kerk van Reykjavik

Dag 2
Zaterdagmorgen om 06.10 uur naar buiten. De stad maakt een heel andere indruk. Een ongelooflijke puinhoop op de straten. Rond de cafés veel gebroken flessen en glaswerk, veel peuken en pakjes sigaretten, enz. Wat opvalt is het relatief grote aantal dronken, zo niet laveloze mensen die zittend op de stoep of onvast wandelend vaak met een fles in de hand door de verlaten stad hun weg zoeken. De gemeentereiniging veegt en sproeit de stad schoon. Vanaf ca. 11.00 uur een tocht per auto door het lege IJsland. Prachtige natuur, stille wegen, dorpen met enkele huizen. Alles, zelfs een enkel huis, lijkt een afslag met een naam te hebben. Een dorp van goed 900 inwoners is een stad met een eigen zwembad. Een dorp van 2400 inwoners beschikt niet alleen over een eigen zwembad, maar ook uitgebreide sportterreinen, inclusief een goed uitgeruste en onderhouden atletiekbaan. De gewone huizen maken een slecht onderhouden en armoedige indruk. Vrijwel alle muren en daken zijn bedekt met golfplaten in alle kleuren.

Dag 3
Goed geslapen in Saudárkrókur, de “stad” met ca. 2400 inwoners. Om 06.45 uur gaan wandelen in een zee van zonlicht. Het dorp, met alles van postkantoor tot politiebureau, is totaal verlaten. In het uur van de wandeling geen enkele hond gezien of gehoord. Ze waren in Reykjavik ook al zeldzaam. Een poes gezien en twee rijdende auto’s. Eén passeerde mij en keerde op de eerste kruising gelijk weer om. Hij stopte aan de overzijde van de weg, vlak achter mij. Een grote donkere man stapte uit. Even bekroop mij een gevoel van onrust. Hij liep naar de achterbank en pakte een plastic zak en bezem en een blik met steel. Hij veegde de enige glasscherven op die ik in heel Saudárkrókur in ruim een uur had gezien. Ook op zondagmorgen deed de gemeentereiniging van dit dorp, dat een stad heet te zijn, zijn werk. Ongelooflijk in Bergen op Zoom gaat dit anders. Van veel huizen staan raampjes open. De criminaliteit moet hier super laag zijn, anders zou men het de eventuele inbrekers niet zo gemakkelijk maken.
Toen we zondagmorgen wegreden viel op dat de nationale vlaggen van IJsland, die de avond ervoor binnengehaald waren, allemaal weer werden opgehangen aan alle lantaarnpalen op de doorgaande hoofdweg. Er straalde een gevoel van eerbied voor de vlag uit dat deze ’s nachts werd binnengehaald, ook al is de nacht hooguit enkele uren.
In Holar weer een verrassing. Een opgraving. Alexander was vol enthousiasme dat snel overging in verbazing. Niemand te zien en de vondstzakjes met vondsten lagen open en bloot verspreid over de opgravingslocatie. Dit is in Nederland helaas onmogelijk. De vondsten zouden zo door onverlaten meegenomen worden. Na enig zoekwerk de archeologe gevonden. Alexander kan eventueel morgen of overmorgen op een andere locatie ervaring opdoen in IJsland, een kans die hij niet liet lopen. Een paar kilometer verder. midden in het veld ca. 300 meter van de weg, het oudste kerkje van IJsland. Alles verlaten. We besloten toch maar te gaan kijken. Het kerkje in het midden van ‘nergens’, totaal verlaten, bleek open.

ijsland3

MINOLTA DIGITAL CAMERA

MINOLTA DIGITAL CAMERAKandelaren, bijbel enzovoorts, open en bloot voor iedereen mee te nemen. Op de deur een antieke sleutel, zo voor de pak. We moesten bukken voor twee bronzen klokken uit 1720. Dan besef je pas goed dat dit eiland gezegend is met geen of nauwelijks misdaad. In Bergen op Zoom worden voor een paar euro de bliksemafleiders gejat. Hier ligt voor honderden, zo niet duizenden euro’s waarde voor het pakken en niemand peinst er zelfs maar over. Ik ben een beetje jaloers op zoveel voor ons helaas ouderwetse vrijheid van vandalisme en misdaad. Wat hebben wij als samenleving verkeerd gedaan dat dit bij ons niet meer kan?

Dag 4
Vandaag vroeg op om 04.00 uur. Ik breng Alexander 220 km. terug naar de opgraving, een havenlocatie uit de 10e/11e eeuw. De eerste 35 minuten rijden we zonder een andere auto op de weg te zien. Kennismakend met de ploeg archeologen groeit het enthousiasme van Alexander. Nieuwe contacten en kennis toevoegen is nooit weg. Onderweg heeft hij uit de gisteren meegekregen literatuur al geconstateerd wat zijn bijdrage o.a. kan zijn: determinatie van het deels uit Nederland (misschien wel uit Bergen op Zoom) afkomstige aardewerk. Zelf rij ik door naar Sighufjördur. Het plaatsje heeft een monument voor omgekomen redders op zee. De lijst kent bijna 30 namen, een indrukwekkend monument. Helaas geen foto. Alexander heeft het fototoestel mee. Archeologie gaat voor! Wat ook opvalt is het grote aantal jongeren dat bezig is in het plaatsje aan de openbare ruimte en in het haringmuseum. Het blijkt in deze regio gewoon te zijn voor scholieren, die drie maanden zomervakantie hebben, dat ze tegen betaling vakantiewerk kunnen doen voor de gemeente. Misschien een ideetje voor onze gemeente.

Dag 5
Vandaag walvissen kijken met een 25-tal mensen op een vissersboot, terwijl we gisteren nog walvisvlees op een menukaart tegenkwamen. Toeristen en IJslanders vol enthousiasme bij het zien van die prachtige dieren, terwijl IJsland dit jaar zelfs commerciële walvisvangst weer toelaat. Verderop, binnen verrekijkerbereik, een vissersschip met de mogelijkheden van de walvisverwerking, is te concluderen. Wat kan het gedrag van de mens toch vreemd zijn. Onderweg naar Dettifoss bij Vestaraland hebben we twee liftsters uit Tsjechië opgepikt. Ze mochten mee richting Egilsstadir, ruim 200 km extra gezelschap. Bij het afscheid vroegen ze of ze ons met de auto op de foto mochten zetten voor het plakboek, een herinnering aan de mensen die je in de middel of nowhere een droge reisplek verschaften. Comfortabel was het echter niet. De eerste 50 kilometer gingen over een vulkanische steenslag wasbord. Een shovel met rupsbanden had de weg aangedrukt. We schudden de auto uit.

Dag 6
Eerst naar een opgraving bij Skridaklaustur. Een opgraving waar het echt nog gaat om op een wetenschappelijk verantwoorde manier kennis op te doen van het verleden. Een verleden dat in IJsland, samen met de taal en de cultuur, gekoesterd wordt. Dagelijks een zevental rondleidingen op de opgravingslocatie, die gelegen is naast een landhuis van een voor IJsland belangrijke schrijver. In het huis waren een aantal exposities, alle gewijd aan de rijke IJslandse cultuur. Hier in IJsland wordt iets gekoesterd wat ik thuis wel eens mis. Waardering voor het eigene van volk, taal, geschiedenis en cultuur zonder een nationalistische bijklank. Tussen Djúpivogur en Höfn zagen we nog een restant van een roze zaterdaguiting in IJsland.

ijsland1
Later reden we Höfn binnen, een dorp, hier een grotere stad met ca. 1.760 inwoners, waar alle (en dat zijn er veel) nationale IJslandse vlaggen halfstok hangen. Navraag leert dat gisteren een inwoner was overleden. Uit respect en medeleven hangt iedereen zijn vlag halfstok. Samen deel je immers het verlies. Een prachtige traditie. Dit herinnert mij aan mijn jeugd waar iedereen in de straat bij een sterfgeval een wit laken voor de ramen hing.

Dag 7
Vandaag een prachtige boottocht op het gletsjermeer Jökulsárlón, een meer dat in de vorige eeuw is ontstaan. Daarvoor was het geheel door een uitloper van de Vatnagökull met gletsjerijs bedekt. Door de klimaatverandering trekt de gletsjer zich terug en het is de vraag of de komende generaties nog kunnen genieten van de boottocht die we vandaag gemaakt hebben over een meer gevuld met de van de gletsjer afkomstige ijsbergen.

MINOLTA DIGITAL CAMERA

MINOLTA DIGITAL CAMERA

Langs de waterloop van het gletsjermeer naar de zee hadden we nog een prachtige ervaring. Een zeehond zwom tegen de stroom van het afgaande tij de rivier op, richting de gletsjerlagune. Telkens als hij opdook keek hij even naar de ‘rare’ mensen die hem trachtten te volgen.

ijsland2
Nabij Hal maakten we deze foto van een muur van een restaurant (opgebouwd uit levensgrote boekenkaften). Hoe kun je de cultuur en taal van je land en schrijvers in beeld brengen!

Dag 8
Vannacht geslapen in een hotel in een district waarvan Kirkjabaejarklauster met ca. 150 inwoners de centrale plaats is. Het district heeft totaal nog geen 500 inwoners en de grenzen van het district liggen ruim 100 km uit elkaar. Toch bevat het district alle voorzieningen, waar menige Nederlandse gemeente jaloers op kan zijn: enkele openbare zwembaden, enkele benzinestations annex supermarkt, een bank, een politiebureau, een postkantoor met telefooncel en een winkel die van alles verkoopt. In IJsland heeft de overheid het redelijk voor elkaar. Vandaag in Hvolsvöllur het Sagacentrum bezocht met de uitleg over de geschiedenis van het IJslands Parlement, de Althing die vanaf 930 jaarlijks bijeenkwamen in juni in Thingvellir. Toen er nog geen geschreven taal, dus geschreven wetten waren, las ieder jaar de ‘wetspreker’ 1/3 van alle wetten uit het hoofd op, zodat de wetgevers wisten waar zij zich aan te houden hadden.

ijsland4

Wat zou het voor effect hebben wanneer de wetgevers van nu jaarlijks 1/3 van onze wetten zouden aan moeten horen, laat staan ze uit het hoofd op moesten kunnen zeggen. Ik denk dat we dan al ras met minder regelgeving toe zouden kunnen. Dat zou pas dereguleren zijn.
Vandaag ook de oplossing van een raadsel waarvoor we vanaf dag 1 gesteld waren. Wat was de betekenis/geschiedenis/bedoeling van al die duidelijk door mensenhanden gebouwde torentjes van stenen of stenenstapels die we op de meest onwaarschijnlijke plaatsen tegenkwamen? Mijn zoon, assistentarcheoloog bij de gemeente Bergen op Zoom, verzon c.q. bedacht allerhande redenen. Richtingaanwijzers/weggeleiders, herdenkingstekens, religieuze gedenkplaatsen, enz. Bij Laufskàlavarda vonden we de oplossing. Op deze plaats was een concentratie van honderden, zo niet duizenden ’torentjes’. Bij een in 894 door een eruptie van de vulkaan Katla verwoeste boerderij ontstond de traditie dat iedere reiziger die voor het eerste voorbij kwam een steen toevoegde aan een ’torentje’ op de locatie van de verwoeste boerderij voor geluk en voorspoed op hun reis. Wij hebben ook enige stenen toegevoegd. De overheid stort nu regelmatig een voorraad stenen, zodat ook de hedendaagse reizigers hun steen kunnen bijdragen in deze unieke IJslandse traditie.

Dag 9
Er wordt in IJsland, behalve in Reykjavik, niet veel gebouwd. Sterker nog, het platteland loopt leeg. Alleen toeristenaccomodaties nabij boerderijen worden nog uitgebreid. Wat opvalt is het ontbreken van afzettingen rond bouwplaatsen en ook daar wordt klaarblijkelijk niets gestolen of gesloopt. Gezien de lelijkheid en kleurstellingen van wat men bouwt of verft, denk ik niet dat IJsland een algemeen welstandsbeleid kent. De felste kleuren kun je tegenkomen in het landschap, zowel op particuliere bouwwerken als op overheidsbouwwerken zoals vuurtorens. Ook deze kunnen volledig oranje of rood zijn of combinaties van felle kleuren. Het land is schoon maar bezaait met in vervallen staat verkerende bouwwerken. Een rood voor groen regeling is in IJsland hard nodig om het landschap, dat qua natuurschoon prachtig is, op te schonen.

MINOLTA DIGITAL CAMERA

Schitterende waterval

Dag 10
Met morgen de thuisreis in het vooruitzicht is dit de laatste dag van onze vakantie. Terugkijkend ben ik wel een beetje jaloers op dit land met geen echte grondstoffen, maar met een sociale structuur die er toe leidt dat telefooncellen nog telefoonboeken hebben, dat kerken in het open veld niet op slot zitten en bijbels, kunst, kandelaars, antiek open en bloot onbeschermd kunnen worden getoond en niemand het meeneemt of sloopt. Dat toiletten in de middel of nowhere schoon zijn, heel zijn, toiletpapier bevatten en werken zonder dat iemand de boel kapot maakt. Dat meetapparatuur met kostbare zonnecellen langs de weg kunnen staan op plaatsen waar overdag slechts enkele auto’s per uur passeren en niemand ze steelt. Wat een rijk land met zo’n mentaliteit. Ik hoop dat IJsland deze onschuld niet zal verliezen. Wat zijn we in Nederland dan feitelijk arm met alles op slot en alles beveiligd met hekken en camera’s.

Dag 11
De laatste dag nog heerlijk wat relaxen in de thermale baden van de Blue Lagoon. Het einde van een heerlijke vakantie.

 

Louis van der Kallen.